Grzybica sromu i pochwy – bez tajemnic

Grzybica i pochwy pochwy to schorzenie, z którym kobiety mają problemy od wieków ale tak naprawdę dopiero teraz nie jest to temat tabu. Coraz więcej przeprowadzam konsultacji w tym temacie i coraz częściej narastała też we mnie potrzeba pogłębienia wiedzy na ten temat po to, aby takim osobom pomóc najlepiej jak potrafię.  Gdzieś przeczytałem informację, że każda kobieta w swoim życiu przynajmniej 2x będzie miała ten wstydliwy problem. Walka z chorobą jest przeważnie nie przyczynowa, a objawowa i nie zawsze łatwa ze względu na powszechność stosowania typowych syntetyków jak nystatatyna czy flukonazol na które grzyb się szybko uodparnia. Co wogóle powoduje grzybicę pochwy?jak sobie z nią poradzić naturalnie czy też przy wsparciu syntetyków?jak się później wspomagać, aby nie doszło do nawrotów?O tym w poniższym artykule, który jest 'moim powrotem’ po parumiesięcznej przerwie od pisania. PS: skrót VVC (z ang.vulvovaginal candidiasis) to kandydoza sromu i pochwy.

Grzybica sromu i pochwy – czynniki ryzyka

• Inne badanie potwierdzające że po 9 miesiącach u kobiet na antykoncepcji bez problemów można dorobić się grzybicy pochwy i naturalnie potwierdza się iż mężczyźni współżyjący z takimi kobietami zarażają się candidą podczas stosunku. ¹⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/4162170/
• Podwyższone poziomy glukozy (czyli zaburzona gospodarka glukozowa) to zwiększone ryzyko przerostu grzyba czy nawrotu infekcji. ²⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23748505/
• Do powstania tego schorzenia mogą przyczyniać się używanie prezerwatyw w tym środki plemnikobójcze w nich stosowane ³⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26690853/
• Kortykosteroidy predysponują(czyli też zwiększają ryzyko) przerostu Candida albicans jak i nawrotu tego problemu. ⁴⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27902418/⁵⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30544194/
• Coś co podejrzewałem już wcześniej – przerost grzybicy w czasie ciąży a zwłaszcza w drugim trymestrze zwiększa ryzyko wcześniejszych narodzin i zwiększa ryzyko mniejszej masy ciała noworodka w porównaniu do kobiet w ciąży w pierwszym trymestrze. Czyli im dłuzej i im gorzej u Ciebie z grzybem tym ryzyko nieporządanych sytuacji że tak powiem rośnie. ⁶⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28255766/
• Doustne środki antykoncepcyjne zwiększają 3 krotnie jak to nazwano bezobjawową kandydozę sromu i pochwy (nie wiem doprawdy jak może być bezobjawowy przerost grzyba, ale jest to artykuł z 1974)⁷⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/4610385/
• Klarytromycyna(antybiotyk) – oczywiście zwiększy ilość Candidy dwukrotnie ⁸⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11317173/
• Cukrzyca to zwiększone ryzyko grzybicy ⁹⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15570992/
• Aby nie dopuścic do przewlekłej kandydozy i jej nawrotów zaleca się obniżenie spożycia węglowodanów, unikanie wysokiej wilgotności powietrza, nie używania tabletek antykoncepcyjnych. ¹⁰⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19780979/
• Podwyższony progesteron jest problematyczny – zwiększa on skuteczność wypłukiwania przez pompy effluksowe różnych substancji grzybobójczych. ¹¹⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32173268/
• Antykoncepcja doustna zwiększa ryzyko rozrostu/infekcji Candidą ¹²⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/4610385/ ¹³⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11921745/
• Stosowanie antybiotyków doustnych zwiększa ryzyko VVC (wielkie mi odkrycie w 2008 roku 🙂 ).
• Hiperglikemia sprzyja kolonizacji pochwy przez C.albicans. ¹⁴⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19286145/
• Wysoki estrogen sprzyja tworzeniu się grzybni drożdży. ¹⁵⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/2688924/¹⁶⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15310335/
• I tutaj z kolei badanie, które sugeruje iż ciągłe hamowanie 'dostępności’ estrogenu tamoxifenem także doprowadzi do VVC. ¹⁷⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8841260/
• Cefalosporyny(antybiotyki) bez problemów mogą doprowadzić do VVC ¹⁸⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8210296/
• Podwyższony poziom glukozy zwiększa ekspresję ICAM-1 przez co Candida znacznie zwiększa się przyleganie candidy do nabłonka pochwy. ¹⁹⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28920516/
• Obniżone poziomy beta karotenu mogą zaburzać lokalną odpowiedź immunologiczną i zaburzać florę bakteryjna w tym przyczyniać się do wzrostu candidy. ²⁰⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/7880405/
• Przerost e.coli potęguje formowanie się biofilmu Candidy w konsekwencji grzybica pochwy staje się cięższa do eliminacji ²¹⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34089837/
• Podniesione poziomy glukozy w tkankach genitalii zwiększają przyleganie i wzrost grzybów. Ponadto hiperglikemia zaburza odpowiedź humoralną układu odpornościowego, w tym funkcjonowanie neutrofili, fagocytozy i ogólnej walki organizmu
  z mikroorganizmami. ²²⁾Bohannon, N. J. V. (1998). Treatment of Vulvovaginal Candidiasis in Patients With Diabetes. Diabetes Care, 21(3), 451–456. doi:10.2337/diacare.21.3.451
• Im dłuższy okres stosowania antybiotyków tym większe ryzyko infekcji pochwy Candidą. ²³⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9914570/
• Kortykosteroidy wziewne zwiększają ryzyko kandydozy jamy ustnej. ²⁴⁾Shenoy, A., & Gottlieb, A. (2019). Probiotics for Oral and Vulvovaginal Candidiasis: A Review. Dermatologic Therapy, e12970. doi:10.1111/dth.12970
• Blokery cytokiny IL-17 – to samo jak wyżej ²⁵⁾Shenoy, A., & Gottlieb, A. (2019). Probiotics for Oral and Vulvovaginal Candidiasis: A Review. Dermatologic Therapy, e12970. doi:10.1111/dth.12970
• Leki zmniejszające ilość wytwarzanej śliny w tym też leki przeciwhistaminowe ²⁶⁾Shenoy, A., & Gottlieb, A. (2019). Probiotics for Oral and Vulvovaginal Candidiasis: A Review. Dermatologic Therapy, e12970. doi:10.1111/dth.12970
• Witamina D3 – jej niskie poziomy zwiększają ryzyko VVC. ²⁷⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31636409/

Grzybica sromu i pochwy – genetyka

• Polimorfizm genu IL-23 i IL-17 to zwiększone ryzyko kandydozy pochwy. ²⁸⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33364812/
• BCR1 i EFG1 to 2 geny odpowiedzialne za tworzenie biofilmu przez candidę albicans. ²⁹⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20705667/

Grzybica sromu i pochwy – ogólne informacje

• Infekcja(przerost) candidy może doprowadzić do autoimmunologii (infekcja ta może powodować reakcje krzyżowe z własnymi antygenami) ³⁰⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/2715985/
• Przerost grzyba wykrywany jest w 16% przypadków u kobiet w ciąży, także można powiedzieć że u co 8 kobiety i oczywiście może to mieć negatywny wpływ na noworodka. ³¹⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/3442152/
• Candida tropicalis jest znacznie bardziej toporna niż albicans – stwierdza się iż osoby z infekcją tym typem Candidy mają 2x częściej nawroty niż typem Albicans. Obwinia się ścianę komórkową tego grzyba o większą oporność na azole niż w przypadku Albicans. ³²⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/3895072/
• Nie da rady odróżnić po objawach czy to Albicans czy Glabrata. ³³⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/7490047/
• Obecność Candidy u zdrowych vs osoby z bakteryjną infekcją pochwy wzrasta z 18% do ok.60% także mówiąc pewnej osobie ze jeśli wyszedl przerost patologicznych bakterii w wymazie czy innym badaniu to gwarantuje, iż jest też mocny przerost grzyba(do tego nie potrzeba badań ale to badanie właśnie to potwierdza). ³⁴⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31212037
• Stosowanie flukonazolu w pierwszym trymestrze ciąży to potencjalne ryzyko zniekształceń serca u noworodka czy też nagłego poronienia. ³⁵⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31446677/
• Candida albicans hamuje ruchliwość plemników i zmniejsza ich żywotność – na pewno jest to spora przeszkoda u kobiet które chcą zajść w ciążę a mają problem z grzybem. ³⁶⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15804107/
• Ketokonazol nie może być używany w czasie ciąży gdyż działa toksycznie ³⁷⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8638082/
• Zarówno progesteron i estradiol sprzyjają działaniu leków syntetycznych z grupy azolów vs candida(obniżają np. rozwijanie biofilmu przez Candida albicans). Także obniżone poziomy tych hormonów mogą powodować niską skuteczność tych leków. ³⁸⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31254346/
• Zdolnosć do tworzenia biofilmu C.tropicalis zależy od pH – im bardziej zasadowe tym ta zdolność jest zwiększona. ³⁹⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27702793/
• Nie suplementowałbym N-acetylo glukozaminy w czasie walki z VVC gdyż powoduje ona większą zjadliwość i przyleganie do komórek nabłonka pochwy. ⁴⁰⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26366412/
• Progesteron redukuje możliwość C.albicans do tworzenia biofilmu i kolonizacji nabłonka pochwy. ⁴¹⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25183575/
• Problem z grzybicą pochwy u kobiet w ciąży?problem z Candidą także u noworodków. ⁴²⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23758480/ ⁴³⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19794324/

Co się dokładnie dzieje w organizmie,na sromie i w pochwie?

• Nadmierna produkcja makrofagów prostaglandyny E2(PGE2) powoduje zahamowanie produkcji cytokiny IL-2 a to blokuje proliferację limfocytów. Zaburzenia limfocytów powodują iż Candida albicans może się namnażać i doprowadzić do przerostu/infekcji. Produkcja PGE2 może wzrosnąć jako odpowiedz na przeciwciała IgE względem C.albicans. ⁴⁴⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/2447806/ Wzrasta ona na skutek lokalnej reakcji alergicznej na specyficzną dla Candidy IgE ⁴⁵⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19261373/ Inne badanie to potwierdza tj.limfocyty kontrolują Candide a że są hamowane przez makrofagi to dochodzi do przerostu grzyba. Dodanie czegokolwiek co obniża prostalgandynę E2 (np.ibuprofen czy indometacyna) powoduje iż makrofagi nie hamują już proliferacji limfocytów. ⁴⁶⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/2945436/
• Podwyższone są poziomy tlenku azotu w nawracającym VVC i podczas leczenia przeciwgrzybiczego spada. ⁴⁷⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28052314/
• W chorobie tej brakuje bakterii z gatunku lactobacillus w środowisku bakteryjnym pochwy. ⁴⁸⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31575935/
• Zaburzone jest funkcjonowanie neutrofili które normalnie powinny zabijać grzyba. ⁴⁹⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29203543/
• Cytokina IL-23 i interferon beta pełnią funkcję protekcyjną w VVC – w tej jednostce chorobowej są one obniżone. ⁵⁰⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29714856/⁵¹⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16850759/
• Występuje podwyższomy poziom metaloproteinazy 8 (MMP-8) ⁵²⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25196575/
• Hialuronian(czyli kwas hialuronianowy) to związek który podwyższony jest w pochwie podzas infekcji Candida i to przez niego pojawia się swędzenie i pieczenie czy też upławy. Razem z nim wzrasta także poziom cytokiny prozapalnej IL-6. ⁵³⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19646572/
• Osoby z przerostem candida wytwarzają mniejsze ilości IgA anty-Candida w ślinie ⁵⁴⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19142508/
• Występuje przewaga komórek CD8 w stosunku do CD4. ⁵⁵⁾ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2044548/
• limfocyty Th17 są niezbędne do zwalczania kandydozy ⁵⁶⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19204111/ ⁵⁷⁾ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3270114/
• Występują niskie poziomy interferonu gamma. ⁵⁸⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11799373/
• Niski poziom komórek CD4+ zwiększa ryzyko Candidy jamy ustnej ⁵⁹⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12164664/
• Problemem w VVC i nawracającym VVC są neutrofile i tutaj akurat się obwinia nadmierną-agresywną odpowiedź wrodzoną organizmu jeśli chodzi o ten typ komórek. ⁶⁰⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15102806/

Grzybica sromu i pochwy – co może pomóc w aktywnej i w nawracającej grzybicy pochwy?

• Produkt o nazwie artesunate (czyli artemezinia) razem z mikonazolem działają synergicznie(czyli poprostu lepiej niż każdy z tych produktów z osobna) na candide albicans i jej biofilm. ⁶¹⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25367916/
• Jako że C.albicans zwiększa stan zapalny w komórkach nabłonka pochwy to jedną z opcji jego redukcji są lactobacillusy, które hamują geny stanu zapalnego. ⁶²⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22715972/
• Czerwone algi ⁶³⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32942217/
• Likwiritigenina, substancja zawarta w lkrecji poprzez podniesienie odpowiedzi Th1 i komórek CD4+. ⁶⁴⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19264152/
• Saponina 2-C zawarta w Solanum chrysotrichum posiada działanie grzybostatyczne i grzybobójcze wzlędem C.albicans zbliżone do ketokonazolu. ⁶⁵⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24146467/
• Witamina D3 działa synergicznie z flukonazolem w VVC ⁶⁶⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33602072/
• Tyrozol (substancja pochodzenia roślinnego zawarta np.w oliwie z oliwek czy olejku arganowym) działa synergicznie z amfoterycyną B na zahamowanie się formowania biofilmu Candidy krusei i tropicalis ⁶⁷⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25202127/
• Czopki Baofukang (podwyższają status limfocytów Th1 i Th17 oraz IgG). ⁶⁸⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27830496/
• Ekstrakt z imbiru (w postaci kremu) jest skuteczny w przypadku nakładania miejscowego (praktycznie tak samo jak klotrimazol) ⁶⁹⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28516061/
• Ekstrakt z nasion winogron ⁷⁰⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24864227/
• Krem z kurkuminą (do naturalnie stosowania miejscowego) ⁷¹⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29517833/
• Zarówno ekstrakt jak i nalewka Vitexagnus-castus ⁷²⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30186986/
• Irygacja pochwy esktraktem z Quercus Brantii daje zbliżone wyniki działania do klotrimazolu ⁷³⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30283706/
• Peptydy zawarte w jadzie pszczół ⁷⁴⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30753486/
• Nalewka z liści Astronium urundeuva ⁷⁵⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31803166/
• Securigera securidaca ekstrakt w postaci żelu ⁷⁶⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31850394/
• Liposomalna kwercytyna z kwasem galusowym ⁷⁷⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31861805/
• Tribulus terrestris (raczej nie dla kobiet niestety) – saponiny w nim zawarte świetnie radzą sobie z Candidą rozwalając jego ścianę komórkową i hamują wirulencję. ⁷⁸⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16169173/
• Cynk magnez i wapń są obniżone w organizmach osób z grzybicą pochwy. ⁷⁹⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16262875/
• Ekstrakt z Sapindus saponaria silnie z kolei działa na Candide Parapsilosis ⁸⁰⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18066429/
• Yin Care (płukanka ziołowa i olejkowa) jest bardzo dobra w przypadku bakteryjnych infekcji pochwy ⁸¹⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18173007/
• Propolis jest skuteczny w hamowaniu rozrostu C.glabraty opornej na leki z grupy azoli ⁸²⁾Shokri, H., Khosravi, A. R., & Yalfani, R. (2011). Antifungal efficacy of propolis against fluconazole-resistantCandida glabrataisolates obtained from women with recurrent vulvovaginal candidiasis. International Journal of Gynecology & Obstetrics, 114(2), 158–159. doi:10.1016/j.ijgo.2011.02.019 Inne badanie które to potwierdza ⁸³⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20192913/
• Hydrolizaty glukomannanu konjac (stosując dopochwowo) ⁸⁴⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22348910/
• Produkt ActiCand 30 zawierający probiotyki L. fermentum LF10 (DSM 19187) i Lactobacillus acidophilus LA02 (DSM 21717) wykazuje bardzo dobrą skuteczność ⁸⁵⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22955364/
• Ekstrakt z Calendula officinalis w postaci kremu jest lepsza niż klotrimazol ⁸⁶⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27880086/
• Kwercytyna która działa synergicznie z flukonazolem ⁸⁷⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27915337/
• Ekstrakt z Syngonanthus nitens w postaci kremu (dziala na grzybice sromu i pochwy) ⁸⁸⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23758104/
• Chlorek dekwaliniowy (np.preparat fluomazin) wykazuje bardzo dobrą skuteczność leczniczą VVC ⁸⁹⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12404887/
• Nalewka z liści Platonia insignis ⁹⁰⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32013047/
• Lukrecja a dokładnie kwas w niej zawarty (Glycyrrhetinic Acid – Kwas glicyretynowy) stosowany lokalnie w VVC ⁹¹⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19067381/
• Karwakrol i eugenol ⁹²⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15456732/
• Powinny pomóc wszystkie leki i suplementy redukujące immunoglobulinę E (IgE) gdyż jest ona znacznie podwyższona w przypadku przerostu Candidy. ⁹³⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15667363/
• Bajkalina (np.z tarczycy bajkalskiej) hamuje tworzenie zarodków C.Albicans i hamuje jej przyleganie do nabłonka policzkowego i pochwy. ⁹⁴⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21355253/
• Mentha suaveolens ⁹⁵⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21356078/
• Tymol + eugenol – w przypadku bakteryjnego jak i grzybiczej infekcji pochwy ⁹⁶⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21428248/
• Artemisia princeps (olejek) działa na bakteryjną i grzybiczą postać VV. ⁹⁷⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21830186/
• Jogurt podawany z miodem pszczelim (lokalnie na VVC) ⁹⁸⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22314434/
• Substancja progoston z rośliny Pogostemon cablin działa w przypadku VVC. ⁹⁹⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23159370/
• Nalewka z Sapindus saponaria (w VVC) ¹⁰⁰⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26007191/
• Spirulina platensis (działa na różne gatunki Candidy) ¹⁰¹⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29190763/
• Wywar Longdan Xiegan (hamuje czynniki wirulencji Sap, PL i Lip) Candidy Albicans ¹⁰²⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29271161/
• Cynnamoaldehyd (powoduje apoptozę=śmierć C.Albicans) i nadaje się do leczenia VVC i Candidy jamy ustnej/gardła. ¹⁰³⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31659418/
• Kurkumina – zwłaszcza vs Candida Glabrata ¹⁰⁴⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31757595/
• Syzygium aromaticum (clove) ekstrakt wykazuje działanie przeciwgrzybicze przeciwko C.albicans, glabrata czy też tropicalis. ¹⁰⁵⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32020877/
• Zioła argentyńskie w odpowiednich kombinacjach takich jak Z. punctata/L. divaricata, Z. punctata/L. cuneifolia i Z. punctata/L. nitida to także dobry wyborór w leczeniu przeciwko infekcji Saccharomyces cerevisiae czy Candida. ¹⁰⁶⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32035220/
• Świeży czosnek i allicyna w nim zawarta hamują geny wirulencji Candidy (SIR2 i ECE1) przez co będą bardzo pomocne w leczeniu. ¹⁰⁷⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32107396/
• Czarnuszka (Nigella sativa) leczy VVC poprzez podwyższenie poziomu immunoglobuliny M (IgM) i działanie przeciwgrzybicze. ¹⁰⁸⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32153156/
• Wywar Baitouweng leczy VVC poprzez zahamowanie napływu neutrofili w pochwie. ¹⁰⁹⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32237319/ Może hamować przejście drożdży w strzępki ¹¹⁰⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26137695/ ¹¹¹⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33350274/
• Nerol – substancja roślinna (leczy VVC) ¹¹²⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32248438/
• Tabletka w której skład wchodzą Rosa damascena, Punica granatum L. (Punicaceae), Querqus infectoria Oliv. (Fagaceae), Myrtus communis L. (Myrtaceae) and Nardostachys jatamansi (D.Don) DC. (Caprifoliaceae) redukuje kandydozę pochwy. Prawdopodobnie główne działanie ma tutaj Rosa damascena która używana jest do leczenia VVC w medycynie Perskiej. ¹¹³⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32615837/
• Czopki dopochwowe z Anethum graveolens mają tak dobre działanie przeciwgrzybicze jak klotrimazolum ¹¹⁴⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29553834/
• Kwas borowy nadaje się do podawania dopochwowego nawet u kobiet w czasie ciąży (należy uważać na dawkę). ¹¹⁵⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34561373/
• Bajkalina(substancja zawarta między innymi w tarczycy bajkalskiej) hamuje namnażanie się Candidy albicans i przyleganie do nabłonka policzkowego i pochwy – można powiedzieć że to antyseptyk w przypadku grzybicy pochwy. ¹¹⁶⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21355253/
• Roślina Argentyńska o nazwie Tetraglochin andina podawana miejscowo. ¹¹⁷⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29307753/
• Tetrandyna(substancja zawarta w np.Stephani tetrandrze) działa synergicznie z ketokonazolem(podawanie dopochwowe). ¹¹⁸⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19644794/
• L-Mesitran Soft to krem z miodem i mieszanka antyoksydantów który dobrze sobie radzi z różnymi szczepami candidy w VVC. ¹¹⁹⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34436203/
• Tabletka dopochwowa z kurkuminą ¹²⁰⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27610145/
• Nalewka z Satureja khuzistanica działa synergicznie z ketokonazolem i amfoterycyną B. ¹²¹⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26849903/ Satureja k.ma zbliżone działanie do klotrimazolu ¹²²⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33767795/
• Echinophora platyloba wraz z intrakonazolem wykazuje synergiczne działanie w eliminacji C.albicans z kolei roślina ta działa antagonistycznie względem koltrimazolu i mikonazolu. ¹²³⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24746726/
• Krem candicidin ¹²⁴⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/14347973/
• Suplement diety Transfer factor ¹²⁵⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/889704/
• Biotyna może wyleczyć jeśli cierpisz np.na zaburzenia metabolizny biotyny (niedobór biotenidazy czy też syntetazy holokarboksylazy). ¹²⁶⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9764646/
• Aloes w postaci nalewki wykazuje działanie grzybobójcze względem Candida Albicans. ¹²⁷⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32662608/
• Kurkumina w postaci kremu może mieć działanie zbliżone do klotrimazolu w VVC. ¹²⁸⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31879636/
• Beta glukany ¹²⁹⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20186110/ poprzez spotęgowanie wytwarzania wolnch rodników beta glukany pobudzają neutrofile do eliminacji candidy glabraty oraz albicans w pochwie. ¹³⁰⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25229476/
• Propolis – hamuje tworzenie się biofilmu i działa przeciwgrzybiczo w VVC. ¹³¹⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25815029/ Hamuje bardzo dużo genów wirulencji Candida albicans. ¹³²⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23856128/
• Tamarindus indicus, Melia azadirach i Santalum album to zioła, które mogą pomóc w niektórych problemach zdrowotnych związanych z grzybicą pochwy. ¹³³⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29257757/
• Krem z ekstraktem z Achillea Millefolium może pomóc ¹³⁴⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32951733/
• Miks jogurtu z miodem w postaci kremu jest skuteczniejszy w przypadku grzybicy pochwowej od klotrimazolu. ¹³⁵⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26153168/
• Kora/łodyga Stryphnodendron adstringens stosowana jest w przypadku stanów zapalnych,skaleczeń i infekcji waginalnych w tradycyjnej medycynie ludowej. Badania potwierdzają działanie antybakteryjne, antywirusowe i przeciwpasożytnicze ekstraktu z tej rośliny. Udowodniono , iż posiada także działanie przeciwgrzybicze w tym i na szczepy oporne na flukonazol. ¹³⁶⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29325916/
• Wywar Pulsatilla (mix ziół chińskich) hamuje proliferacje, przyleganie i stan zapalny odgrzybiczy (C.Albicans) oraz obniża geny związane ze ścieżką sygnałową Dectin-1. ¹³⁷⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29775695/
• Ekstrakt z nasion winogron działa przeciwgrzybiczo i działa synergicznie z flukonazolem(chodzi o stosowanie miejscowe np.w postaci kremu). ¹³⁸⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30256168/
• Lawsonia inermis (czyli Irańska Henna) w postaci kremu o stężeniu 4% ma takie samo działanie(w sensie skuteczność) jak krem klotrimazol. ¹³⁹⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29891221/
• Już sama Szałwia lekarska (Salvia officinalis) w formie tabletek jest w stanie poradzić sobie z VVC a z krotlimazolem leczenie powinno przebiegać jeszcze lepiej. ¹⁴⁰⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30663184/
• Ekstrakt z Ageratina pichinchensis podawany lokalnie (także w postaci jakiegos kremu na przykład) ¹⁴¹⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28299831/
• Brazylijski zielony propolis (nalewka) – jest skuteczny na Candide Albicans. ¹⁴²⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21607012/ Jest dobry przy nawrotach Candidy ¹⁴³⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29302986/
• Możliwe że ekstrakt z Syngonanthus nitens podawany dopochwowo(w postaci kremu). ¹⁴⁴⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30890237/
• Występują niedobory cynku także sugerowałbym zwiększyć jego spożycie z diety lub dodatkowo suplementować. ¹⁴⁵⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/3777053/
• Połączenie mleczanu/kwasu mlekowego z flukonazolem blokuje aktywność CDR1 Candidy Albicans(jest to gen odpowiedzialny za wypompowywanie substancji które mogą 'rozwalić’ jej ścianę komórkową – takie jak np.substancje ziołowe czy antybiotyki). ¹⁴⁶⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34069257/
• Ekstrakt z Gastrodia elata hamuje wzrost C.Albincans i promuje wzrost lactobacillusów ¹⁴⁷⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31373210/

Grzybica sromu i pochwy – probiotyki

• Bakterie probiotyczne z grupy lactobacillusów są pomocne w tej chorobie u kobiet ciężarnych ¹⁴⁸⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34022103/
• Bakterie probiotyczne takie jak Lactobacillus crispatus, L. fermentum, L. acidophilus, L. paracesei subsp. paracesei, L. pentosus i L. plantarum wykazują działanie przeciwgrzybicze przeciwko różnym odmianą grzyba candida ¹⁴⁹⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30761844/ ¹⁵⁰⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30689833/
• L. salivarius MG242 to bakteria probiotyczna która poradzi sobie z C.albicans(VVC) ¹⁵¹⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28861766/
• Bakteria probiotyczna lactobacillus fermentów szczep LF5, LF09, LF10 i LF11 b.dobry w leczeniu i prewencji przeciwko Candidzie. ¹⁵²⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27741168/
• Probiotyk z Lactobacillus plantarum P17630 stosowany doustnie poprawia środowisko pochwy. ¹⁵³⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29364495/
• Bakterie probiotyczne L. fermentum MG901 i L. plantarum MG989 hamują wzrost Candidy i sugeruje się iż mogą pomóc w VVC. ¹⁵⁴⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30014929/
• Bakteria probiotyczna L-casei także może być pomocna ¹⁵⁵⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30621597/
• Bakterie probiotyczne L. fermentum LF10 i L. acidophilus LA02 podawane dopochwowo ¹⁵⁶⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25291115/
• Bakteria probiotyczna Lactobacillus helveticus HY7801 dobrze sobie radzi z VVC poprzez redukcję stanu zapalnego(hamuje TNF alfa, IL-1B i aktywację NF-kB) oraz hamuje wzrost Candidy. ¹⁵⁷⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22735758/
• Lactobacillus crispatus i L. fermentum hamują wzrost i tworzenie się strzępek C.albicans. ¹⁵⁸⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31148560/
• L. delbrueckii jest dobra bakterią probiotyczną, która sobie radzi własnie z C.albicans. ¹⁵⁹⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16130291/
• Lactobacillus casei shirota wykazuje działanie przeciwgrzybicze na każdego drożdżaka który wywołuje VVC (C. albicans, C. tropicalis, C. norvegensis, C. parapsilosis, C. auris) ¹⁶⁰⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34556109/
• Lactobacillus rhamnosus GR-1 and Lactobacillus reuteri RC-14 b.dobrze sobie radzą z C.glabratą. ¹⁶¹⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25688886/
• Kapsułka dopochwowa z probiotykami L gasseri LN40, Lactobacillus fermentum LN99, L. casei subsp. rhamnosus LN113 i P. acidilactici LN23 ¹⁶²⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20472091/
• L. fermentum Ess-1 (na VVC) ¹⁶³⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17965352/
• Lactobacillus crispatus i Lactobacillus delbrueckii w VVC sprawdzają się bardzo dobrze ¹⁶⁴⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31139166/
• Perillaldehyd (substancja pochodzenia roślinnego) – w VVC. ¹⁶⁵⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31333606/
• Lactobacillus gasseri 1. Lactobacillus rhamnosus ATCC 9595, Lactobacillus acidophilus ATCC 4356 i Lactobacillus paracasei 11 – redukują przyleganie candidy i zaburzają produkcję przez nią biofilmu grzybiczego. ¹⁶⁶⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31547398/
• L. acidophilus GLA-14 i L. rhamnosus HN001 razem z laktoferyną są w stanie skolonizować pochwe i oczywiście poprawić jej status ochronny przed candidą. ¹⁶⁷⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29637269/
• Lokalna aplikacja probiotyków (powtarza się szczep delbruecki i inne lactobacillusy) ¹⁶⁸⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25362524/
• Lactobacillus crispatus 2029 nie tylko w VVC ale i w bakteryjnej infekcji pochwy ¹⁶⁹⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25028263/
• L. reuteri RC-14 i L. rhamnosus GR-1 ¹⁷⁰⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19703242/
• Probiotyk o nazwie Gyno-Canesflor firmy Bayer,zawierający L. plantarum P17630 jest pomocny w VVC(redukuje swędzenia i pieczenia) ¹⁷¹⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25305660/
• Bakterie probiotyczne Lactobacillus plantarum 319, Lactobacillus rhamnosus IMC 501, Lactobacillus paracasei IMC 502 – ¹⁷²⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26335148/
• Bakterie probiotyczne L. crispatus i L. plantarum ¹⁷³⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34777300/

Grzybica sromu i pochwy – naturalne produkty i inne sposoby lecznicze

• Tabletka z klotrimazolem także może pomóc (przynajmniej na początku) ¹⁷⁴⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32992877/
• B compleks czyli zestaw witamin z grupy B – jako dodatek zdecydowanie pomaga w wyleczeniu grzybicy pochwy(VVC). ¹⁷⁵⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28157653/
• cis-2-dodecenoic acid (BDSF) hamuje czynniki wirulencji (czyli np.zdolność do formowania biofilmu grzybiczego) Candidy albicans – może być zatem przydatny jako dodatek do leczenia tj.do innych substancji grzybobójczych ¹⁷⁶⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30558702/
• Tabletki o nazwie 'Garcin’ (ekstrakt z czosnku) są dobrą alternatywą dla flukonazolu ¹⁷⁷⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26512149/
• Peptyd LL-37 ¹⁷⁸⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27465873/Peptyd LL-37 hamuje wzrost Candida. Wpływa on na takie czynniki układu odpornościowego jak interferon gamma, IL-10 polepszając status lokalnej odpowiedzi immunologicznej nabłonka pochwy.
• Peptyd LL-37 hamuje przed tworzeniem się biofilmu Candidy. ¹⁷⁹⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26238597/
• Miód(w postaci maści) może być także skuteczny w postaci nakładania go lokalnie na VVC. ¹⁸⁰⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28760590/
• Kwas borowy zwłaszcza w przypadku Candidy Glabraty(podawany dopochwowo) ale i nie tylko ¹⁸¹⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9145739/ ¹⁸²⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/7282789/¹⁸³⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17692922/¹⁸⁴⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26866095/ ¹⁸⁵⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21774671/¹⁸⁶⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19059942/ Podawany dopochwowo jest lepszy niż 150mg flukonazolu ¹⁸⁷⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17259500/
• Krem z laktoferyną (na VVC) ¹⁸⁸⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18487962/
• Witamina C w postaci tabletki dopochwowej ¹⁸⁹⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15474248/
• Aplikowanie octu jabłkowego (dopochwowo) ¹⁹⁰⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29112940/
• Światło niebieskie o długości fali 415-nm działa przeciwgrzybiczo. ¹⁹¹⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31900692/
• Ekstrakt z imbiru plus flukonazol działają synergicznie i taka mieszanka może być skuteczna w przypadku Candidy opornej na leki z grupy azoli jakim jest sam flukonazol. Ponadto mieszanka ta redukuje stan zapalny(cytokiny IL-1,IL-17 i TNF-alfa) ¹⁹²⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33907432/
• Fiolet gencjanowy 1% podawany lokalnie działa na odmianę Glabrata ¹⁹³⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8389723/ Podawany nawet dopochwowo w postaci czopków w 3 trymestrze ciąży jest bardzo dobrą opcją ¹⁹⁴⁾sci-hub.st/10.1016/s0002-9378(16)39119-0
• Ozon ¹⁹⁵⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27548492/

Grzybica sromu i pochwy – olejki eteryczne

• Olejek z czarnuszki stosowany do pochwowo działa – przynajmniej u królików. ¹⁹⁶⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33086117/
• Olejek lawendowy – działa bardzo dobrze na C.Albicans ¹⁹⁷⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26550521/
• Olejek z drzewa herbacianego (ważne aby był w niskiej dawce gdyż inaczej zaburza wzrost bifidobacterium animalis) – w tym badaniu użyto czopków dopochwowych. ¹⁹⁸⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26235937/ W innym pokazano że sam olejek daje radę z grzybem ¹⁹⁹⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11092382/
• Olejek neem nie tylko działa przeciwgrzybiczo na Candide Albicans ale i równiez zapobiga replikacji wirusa Polio. ²⁰⁰⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10940573/
• Olejek z trawy cytrynowej bardzo dobrze sobie radzi z Candida Albicans. ²⁰¹⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/14615795/
• Olejki eteryczne z Cymbopogon citratus i Syzygium aromaticum dobrze sobie radzą z biofilmem candidy ²⁰²⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22326355/
• Olejek z drzewa herbacianego jest też opcją leczniczą w przypadku pleśniawek pochwy ²⁰³⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9830943 ²⁰⁴⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9848442/²⁰⁵⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12668571/²⁰⁶⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12462426/ ²⁰⁷⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11092382/
• Krem do stosowania miejscowego Nika (zawiera olejek z drzewa herbacianego) ²⁰⁸⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34900651/
• Olejki z Lavandula binaludensis i Cuminum cyminum są dobrą opcją przy nawracającej VVC. ²⁰⁹⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27751723/
• Olej bergamotkowy ²¹⁰⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15574476/
• Olejek goździkowy daje sobie radę z grzybami/pleśniami typu Candida albicans, Cryptococcus neoformans i Aspergillus fumigatus – stosuje się go miejscowo. ²¹¹⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16390816/
• Olejek lawendowy ²¹²⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16178366/
• Olejek z Mentha arvensis i Lavandula x intermedia Emeric ²¹³⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32927692/
• Olejek z oregano i z Satureja montana są najmocniejsze pod względem działania przeciwgrzybiczego vs Glabrata bytującej w pochwie, opornej na azole ²¹⁴⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29746162/
• Olejki z Zataria multiflora i Allium heamanthoides ²¹⁵⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29354774/
• Olejek z Anethum graveolens w VVC ²¹⁶⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21716714/
• Olejek z nadziemnej części Chenopodium ambrosioides ²¹⁷⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27713382/
• Geranium(olejek) a zwłaszcza geraniol w nim zawarty. ²¹⁸⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18670079/

Grzybica sromu i pochwy – syntetyki

• Na pewno może pomóc orungal w dawce 2x200mg (niby w 1 dzień ale heh – wiem po sobie ze to nie możliwe). ²¹⁹⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10734686/
• Aspiryna hamuje wzrost grzyba (ogólnie nie polecam gdyż podrażnia śluzówkę jelit) ²²⁰⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11325551/
• Oksykonazol dopochwowy – syntetyk który może pomóc ²²¹⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/6463068/
• Itrakonazol w dawce 200 mg/dobę co miesiąc przez dwa dni – w 5. i 6. dniu po menstruacji może być także skuteczny. ²²²⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/1965421/ Itrakonazol pozostaje w dawce terapeutycznej przynajmniej 3dni
  po zażyciu przez 2dni z rzędu, także nie ma potrzebny lykania go dzień w dzień. ²²³⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/1965420/
• Czopki dopochwowe z amfoterycyną B mogą wyleczyć jeśli problemem jest nie tylko Candida ale i Saccharomyces cerevisiscae(to akurat przypadek kobiety która sprzedawała drożdże do pieczenia z tym grzybem). ²²⁴⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/7783803/
• Antydepresanty SSRI takie jak sertralina(zoloft) ²²⁵⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11700578/
• Pozakonazol – może być skuteczny kiedy inne azole nie działaja takie jak flukonazol czy itrakonazol ²²⁶⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19811615/
• Klotrimazol obniża ryzyko przedwczesnego poczęcia dziecka u kobiet w ciąży z grzybicą dróg rodnych. ²²⁷⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9987785/
• Worykonazol (syntetyk) – zwłaszcza na glabrate ²²⁸⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22885618²²⁹⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28439794/
• W przypadku Candidy opornej na flukonazol, amfoterycyna robi robotę ²³⁰⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16891541/
• Thymopentina (pentapeptyd stymulujący limfocyty) pomoże zaleczyć grzybicę u osób u których jest problem nie tylko z grzybem ale i z niskimi wartościami limfocytów T. ²³¹⁾pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/2677716/

Grzybica sromu i pochwy – polecane badania i artykuły

Duża praca przekrojowa odnośnie kwasów tłuszczowych w kandydozie ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8282898/
Duza praca przekrojowa odnośnie układu immunologicznego w kandydozie Ashman, R., B. (2008). Protective and pathologic immune responses against Candida albicans infection. Frontiers in Bioscience, Volume(13), 3334. doi:10.2741/2929

Inne powiazane artykuly

www.zdrowiebeztajemnic.pl/grzyby-candida-przyczyna-wiekszosci-chorob-boroch-ann-recenzja-ksiazki/

www.zdrowiebeztajemnic.pl/candida-dubliniensis-dobra-znajoma-candidy-albicans/

www.zdrowiebeztajemnic.pl/reakcja-disulfiramowa-candida-antybiotyki-zagrozenia-nich-wynikajace/

www.zdrowiebeztajemnic.pl/recenzja-ksiazki-a-janus-nie-daj-sie-zjesc-grzybom-candida/

www.zdrowiebeztajemnic.pl/infekcje-dysku-miedzykregowego-i-trzonow-kregoslupa-wywolane-przez-grzyby-z-rodziny-candida/

www.zdrowiebeztajemnic.pl/candida-bez-tajemnic-leczniczy-protokol-naturalny-eliminacja-grzybicy-cz-4/

www.zdrowiebeztajemnic.pl/candida-bez-tajemnic-fakty-o-ktorych-nie-wiedziales-eliminacja-grzyba-cz-3/

www.zdrowiebeztajemnic.pl/gen-cdr1-a-opornosc-candida-albicans-na-flukonazol/

www.zdrowiebeztajemnic.pl/miramistyna/

Post wydał Ci się wartościowy?a może po prostu mnie lubisz ;)?podziel się nim na Facebooku i go udostępnij!

Polub tego bloga na FB, gdzie znajdziesz też dodatkowe newsy, których tutaj nie publikuje https://www.facebook.com/zdrowiebeztajemnic 

Obserwuj mnie na instagramie www.instagram.com/premyslaw84

Głosuj i wybieraj kolejne tematy – prawa strona bloga – zakładka „Ankieta”