Zakażenia układu moczowego u kobiet – przyczyny, objawy i leczenie

Zapalenie cewki moczowej, zapalenie czy przeziębienie pęcherza to niestety dość częsta przypadłość u kobiet, nie tylko ciężarnych. Są to różne postaci zakażeń układu moczowego – ZUM. Najczęściej dochodzi do nich poprzez kolonizację układu moczowego przez drobnoustroje, które dostają się tam z zewnątrz albo przez krew, limfę (to jednak rzadsze przypadki). Jak się objawiają różne formy zakażeń układu moczowego? Jak się leczy problemy z pęcherzem?

Konsultacja merytoryczna: mgr farm. Katarzyna Czarnacka

Przyczyny choroby

W większości przypadków za zakażenia układu moczowego odpowiadają drobnoustroje, które dostają się do przewodu moczowego z zewnątrz, droga wstępującą. Ze względu na swoją budowę anatomiczną, kobiety chorują na te schorzenia znacznie częściej niż mężczyźni, z największą częstotliwością między 16 a 35 rokiem życia. W grupie ryzyka są zwłaszcza kobiety w ciąży oraz po przebytych operacjach. Za ostre zapalenie pęcherza odpowiedzialne są często bakterie E. coli. Do innych przyczyn niezakaźnych należą także: podrażnienia okolic cewki moczowej, nieprawidłowa higiena stosowania tamponów, antykoncepcja dopochwowa, niektóre leki; długotrwałe stosowanie cewnika, niepełne opróżnianie pęcherza, menopauza.

Jest wiele podziałów klinicznych zakażenia układu moczowego, zwykle dzieli się na: niepowikłane zapalenie pęcherza; zapalenie cewki moczowej; posocznicę moczową, niepowikłane odmiedniczkowe zapalenie nerek; powikłane zapalenie dolnych dróg moczowych.

Objawy ZUM

Kobiety z problemami z pęcherzem skarżą się na częste oddawanie moczu, parcie na pęcherz, dyskomfort w podbrzuszuoraz pieczenie i ból przy oddawaniu moczu, czasem  jego kolor i zapach również są zmienione. Ostre zapalenie pęcherza moczowego przejawia się parciem na pęcherz, bólem w podbrzuszu i częstomoczem, a także ropomoczem. Z kolei niepowikłane odmiedniczkowe zapalenie nerek w postaci ostrej występuje razem z bólem w lędźwiach oraz gorączką (> stopni), wymiotami i nudnościami. Rzadziej spotyka się tu częste oddawanie moczu czy parcie na pęcherz. Rozpoznaje się tę chorobę dzięki obecności znacznego ropomoczu oraz występowaniu ponad 104 bakterii w 1ml moczu.

Jeśli pojawią się co najmniej dwa epizody ZUM w roku potwierdzone dodatnim wynikiem posiewu, to mówimy o niepowikłanym nawracającym ZUM. Nawracające problemy z pęcherzem czy cewką moczową dotyczą aż 10-12 procent populacji kobiet, które nie cierpią na inne schorzenia.

ZUM u ciężarnych kobiet

Skąd ZUM u ciężarnych? Uwarunkowane jest to zmianami, które zachodzą w ich organizmach w czasie ciąży, m.in. przemieszczaniem się pęcherza moczowego ku górze i do przodu, co sprzyja zaleganiu moczu oraz utrudnieniami w dbaniu o higienę okolic intymnych. Około 4-7 procent ciężarnych kobiet zapada na tzw. bezobjawowy bakteriomocz. Największe ryzyko zachorowania na ZUM pojawia się między 9. a 17. tygodniem ciąży. Poza poronieniem, ZUM może przyczynić się do wcześniejszego porodu, urodzenia dziecka z małą wagą (>2500g) czy  zwiększeniu ryzyka śmierci noworodka zaraz po porodzie.                 

Aby upewnić się, że ciężarna cierpi na ZUM, trzeba wykonać posiew moczu w dwóch próbach dzień po dniu. Kobiety w ciąży najczęściej zapadają na zapalenie pęcherza moczowego, rzadziej pojawia się zapalenie pochwy czy zapalenie cewki moczowej. Zaawansowana ciąża zwiększa ryzyko wystąpienia odmiedniczkowego zapalenia nerek o ostrym przebiegu. W tej chorobie, pojawiają się objawy typowe dla tej  jednostki chorobowej, czyli ból lędźwi, wysoka gorączka, wymioty, ropomocz w ponad 90 procentach przypadków oraz może występować zwiększona ilość leukocytów (>103WBC).

Diagnostyka

Na podstawie wywiadu i badania fizykalnego można rozróżnić z którą, z trzech form zakażenia układu moczowego mamy do czynienia. Jednak w każdym podejrzeniu ZUM wskazane jest badanie ogólne moczu oraz posiew – wynik potwierdzający ZUM, to powyżej 103 bakterii na 1ml badanego moczu plus współistniejące objawy. Ropomocz natomiast to jeden z najczęstszych objawów przy ostrym zapaleniu pęcherza i cewki moczowej, jego brak będzie sugerował inną jednostkę chorobową. W przypadku zapalenia cewki i/lub pochwy oraz gdy są wątpliwości co do diagnozy, np. czy to nie kamica nerkowa lub zwężenie moczowodów, wskazane jest także badanie ginekologiczne czy USG jamy brzusznej, jeśli objawy się utrzymują ponad 72h i pojawiła się wysoka temperatura wskazana jest urografia.

Leczenie chorób pęcherza

W ponad połowie przypadków osób chorych na ostre niepowikłane zapalenie pęcherza (nie będących w ciąży) układ moczowy samoistnie się wyjaławia bez stosowania terapii, ale objawy mogą utrzymywać się wtedy miesiącami. Lepiej zatem poddać się leczeniu. W ZUM najczęściej przepisuje się fluorochinolony oraz trimetoprim-sulfametoksazol – na kilkudniową kurację. Nitrofurantoinę natomiast na minimum tygodniową kurację, ponieważ przy dłuższym stosowaniu wykazuje ma większą skuteczność. Można również stosować antybiotyki z grupy beta-laktamów ale są one mniej efektywne. Alternatywą jest trometamol fosfomycyny w 3g dawce jednorazowej, który przyjmuje się wieczorem w postaci roztworu doustnego, na minimum 2 godziny po posiłku oraz po opróżnieniu pęcherza, wtedy osiąga on bardzo wysokie stężenie w moczu, które utrzymuje się przez całą noc, co umożliwia bardzo skuteczną eliminację patogenów.

W odmiedniczkowym zapaleniu nerek zawsze stosuje się farmakoterapię. Lekiem pierwszego wyboru jest trimetoprim-sulfametoksazol przyjmowany przez przynajmniej 2 tygodnie. Jako alternatywę przez tydzień można przyjmować fluorochinolony. Jeśli istnieją przeciwwskazania do stosowania powyższych leków, do farmakoterapii używa się aminopenicyliny z inhibitorem beta-laktamaz, cefalosporyny II lub III generacji lub aminoglikozydu.

U chorych na nawracające ZUM, leczenie trwa od pół roku do roku. Podaje się wtedy jednorazowo wieczorem, w małej dawce nitrofurantoinę, trimetoprim-sulfametoksazol czy fluorochinolony. Niestety, nawet po takiej długotrwałej farmakoterapii, ponad połowa pacjentek ponownie cierpi na objawy związane z układem moczowym.

Domowe sposoby i leki bez recepty

W przypadku umiarkowanych lub łagodnych objawów zapalenia pęcherza można zastosować leki zawierające pochodne Nitrofuranu, które wykazują działanie bakteriostatyczne lub inne preparaty o działaniu odkażającym (np. salicylan fenylu połączony z metenaminą). Leczniczo i zapobiegawczo działają też preparaty ziołowe zawierające m.in. wyciągi z korzenia pietruszki, pokrzywy, mącznicy lekarskiej, nasiona dyni, liście brzozy, ziele nawłoci, ziele skrzypu, ziele rdestu ptasiego, naowocnię fasoli, nasiona kozieradki, wierzbowicę drobnokwiatową, mają one właściwości moczopędne, delikatnie przeciwzapalne, rozkurczowe, ściągające i przeciwbakteryjne. Są dostępne w różnych postaciach – drażetek, herbatek, granulatów czy płynów doustnych.

Chory powinien też zwiększyć ilość przyjmowanych płynów, przyjmować witaminę C i środki zakwaszające mocz, bardzo dobrym wyborem są preparaty roślinne z żurawiną (soki lub kapsułki). Żurawina ma właściwości obniżające pH moczu i antyadhezyjne, czyli utrudnia bakteriom przyklejenie się do ściany nabłonka moczowodów, oraz antyoksydacyjne.O profilaktyce choroby przeczytasz na stronie http://neofuragina.pl/baza-wiedzy/profilaktyka.html.

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Zwłaszcza jeśli pomimo stosowania leczenia przez 2-3dni nie ma poprawy. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!

Źródła:

• http://www.przeglad-urologiczny.pl/artykul.php?2339
• http://www.medonet.pl/magazyny/choroby-ukladu-moczowego,zapalenie-cewki-moczowej-i-pecherza-moczowego—objawy,artykul,1580053.html
• lhttp://neofuragina.pl/
• http://neofuragina.pl/baza-wiedzy/profilaktyka.html

Artykuł sponsorowany na zlecenie whitepress pl