Ftalany są to substancje stosowane do produkcji żywic ftalanowo-glicerynowych (tzw. gliftali), które stanowią bazę dla lakierów i farb ftalowych, klejów czy też laminatów. Używane są również jako plastyfikatory.Bezpośredni kontakt z nimi przyczynia się do powstawania najróżniejszych dysfunkcji praktycznie każdego układu czy też organu w organizmie człowieka co później albo predysponuje(wraz z innymi czynnikami) do chorób czy też bezpośrednio je powoduje. Niestety predyspozycje genetyczne(jak zawsze zresztą) przyczyniają się do zwiększonej ich absorbcji przez co ich mniejsze dawki u niektórych ludzi mogą powodować konkretne problemy zdrowotne. W czym dokładnie występują ftalany?na co działają i jak ograniczyć ich absorbcje?Artykuł dedykuje wszystkim rodzicom dzieci autystycznych(i tymi z problemami neurologicznymi), którzy w badaniu kwasów organicznych (OAT) mają podwyższony lub wysoko kwas chinolinowy (Quinolinic Acid) czy też – jakby nie patrzeć , też związany z nadmierną ekspozycją na ftalany.
W jakich produktach występują ftalany?
- We Francji zarówno ubrania, podłogi(winylowe) czy woda używana do brania prysznica zawieraja ftalany.
- W butelkach plastikowych PET ftalany także występują(np.ftalan dibutyl DBP).
- DEHP to ftalan używany w farmacji i występujący w urządzeniach medycznych.
- dEHP i DBP to najbardziej popularne ftalany w butelkach plastikowych (przynajmniej w USA i Chinach)
- Nawet podłoga czy pył na niej jest źródłem ftalanów (BBzP i DEHP) zwiększając tym samym ryzyko alergii.
- Na Słowacji mleko np.zawiera MBzP a margaryna MEP.
- Nawet niektóre leki zawierają ftalany takie jak DBP(i to nie mało bo przekraczają bezpieczne limity absorbcji przez organizm tych trujących związków) – takimi medykamentami są budezonid, lit czy bisakodyl.
- Ftalany zawarte są również w perfumach czy środkach higieny osobistej takich jak mydła czy kremy
- Fast foody przynajmniej w USA także mogą być źródłem ftalanów(takich jak DEHP i DiNP)
- Bardzo duże ilości ftalanów(DEHP zwłaszcza czyli Di-2-Ethylhexyl phthalate) może zawierać ryż(zwłaszcza w Kambodży i zapewne ryż z Chin) czy też wina ryżowe(z Chin).
- Są bardzo powszechne w kosmetykach(zatem unikaj wszystkiego z napisem 'phthalate’) nawet w tych najpotrzebniejszych kobiecie takich jak szminki czy tusze do rzęs
- Mleko kozie możę zawierać ftalany tak samo jak produkty dla niemowląt bazujące na tym mleku(w tym badaniu akurat było to mleko kozie z Chin także wcale się nie dziwię…)
- Podłoga PVC i kontakt z nią przez małe dzieci o 2.4x zwiększa ryzyko rozwinięcia się autyzmu.
- Niektóre ftalany takie jak DEP czy DnBP są absorbowane przez organizm z powietrza przez skórę czy układ oddechowy.
- Nawet urządzenia lekarskie, które zawieraja ftalany mają negatywny wpływ na układ kardiologiczny. Zaburzają także układ autonomiczny którego zaburzenia prowadzą do nadciśnienia, miażdżycy i innych problemów zdrowotnych.
- W Szwecji ftalany wykrywane są nawet w czekoladzie czy lodach.
- Co ciekawe to nie zabawki plastikowe zawierają największe ilośći ftalanów(chociaż te mają ich sporo) – są to napoje, leki i jedzenie.
- Ogólnie, kosmetyki do skóry dla dzieci są przeważnie pozbawione ftalanów(a przynajmniej powinny być) – jednak jak zwykle zdarzają się wyjątki także i nawet na nie trzeba uważać
- Pył z podług domowych (chodzi o panele/podłogę PVC bogatą we ftalany) negatywnie wpływa na ryzko alergi, atopowego zapalenia skóry i zapalenia spojówek u dzieci
- W Korei ftalany obecne są nawet w soli.
- Inne źródła ftalanów to paliwo rakietowe/samolotowe, dywany, farby, kleje, opakowania plastikowe do przechowywania krwii, zasłony prysznicowe i inne.
Co powodują ftalany?
- Mogą rozwalić barierę krew/jądra(mają negatywny wpływ na połączenia ścisłe które tworzą tą barierę) jednak tylko w stężeniach minimum 10x wyższych niż występują w środowisku także musiałbyś najprawdopodobniej pracować w jakiejs fabryce plastiku aby narazić się na aż tak duża ekspozycję ew. jjeść posiłki z plastikowych misek dzień w dzień popijając je napojami z plastikowych kubków/butelek.
- Ich obecność w organizmie kobiety w ciąży związana jest ze zwiększoną wagą ciała ale tylko u chłopców(nic takiego nie wykryto u dziewczynek)
- Gen kaspazy 3 (rs12108497) (jego polimorfizm) w połączeniu z ftalanem (2-ethyl-5-hydroxyhexyl)(MEHHP) powoduje mniejszą koncentrację spermy oraz jej ilość.
- Powodują większe stężenie testosteronu w czasie ciąży a w 3 trymestrze wyższe poziomy DHEA-S(o 25%).
- Istnieje związek ftalanów jako czynnika środowiskowego powodującego autyzm(w końcu powodują one neurotoksyczność). Wykazano że u dzieci z ASD wydalane są znacznie większe ilości ftalanów(5-OH-MEHP i 5-oxo-MEEHP) niż u zdrowych.
- Inne badanie potwierdza, że u dzieci z autyzmem istnieje podniesony poziom ftalanów MEHP,DEHP i naturalnie bisfenolu BPA(w porównaniu do dzieci zdrowych). Sugeruje się, że zaburzenia układu endokrynologicznego wpływają na powstanie ASD(bardziej mi to wygląda na skutek niż na przyczyne no ale ok).
- Obecność ftalanów w organizmie u dzieci wiąże się ze zwiększonym poziomem agresji, problemem z koncentracją, depresją.
- Ponadto u dzieci z autyzmem występuje znacznie gorszy proces detoksu ftalanów(zwłaszcza ftalanu DEHP i jego metabolitów) sci-
- Ftalan Butyl Benzyl(BBP) zwiększa ryzyko powstania alergii oddechowej u potomstwa poprzez modulacje genów związanych z podziałem limfocytów Th2.
- Ekspozycja na ftalan menobenzyl(MBzP) wpływa na wagę dziecka.
- Ekspozycja na ftalany w pierwszym miesiącu ciąży może zwiększyć poziomy cukru we krwii w trzecim trymestrze. Takie ftalany jak MMP, MEP, MBP, MBzP i MEHHP zwiększają poziomy glukozy we krwii właśnie w 3 trymestrze.
- Eksozycja na ftalany( MnBP) oraz Bisfenol A powodują atopowe zapalenie skóry u dzieci.
- U dzieci z astmą można znaleźć podwyższone metabolity ftalanów MnBP/DBP czy też kombinacji ΣDEHP=MEHP+MEHHP+MEOHP. U dziewczyn ta korelacja była jeszcze silniejsza niż u chłopców.
- W populacji Koreańskiej połączenie ftalanów plus bisfenol A to kombinacja zaburzająca hormony tarczycy(czyli flagowy problem u Polskich kobiet na dzień dzisiejszy). ( ftalany MBzP i mono-n-butyl phthalate MnBP)
- Mogą obniżać cholesterol(to naprawde nie jest dobra wiadomość tak jak myślisz) u dzieci (i tym samym zaburzają gospodarkę hormonalną).
- Osoby z podwyższonym stężeniem takich ftalanów jak di-ethyl phthalate, butylbenzyl phthalate i DEHP będą miały zaburzoną hospodarkę hormonalną w tym zaburzenia właściwości spermy.
- Zwiększają stres oksydacyjny, powodują insulinooporność oraz zaburzenia kardiologiczne u dzieci
- Osoby z cukrzycą typu 2 mają znacząco wyższe poziomy ftalanów. Ftalany możliwe że mogą upośledzać komórki beta trzustki.
- Zwiększają poziomy estrogenu nawet w niskich ilościach(BBP, DBP i DEHP)
- U szczurów ekspozycja na ftalany (DBP) prowadzi do uszkodzeń płodów nawet kilka pokoleń na przód powodując problemy ze wzrokiem, motoryką/poruszaniem się czy też zniekształceniem twarzy. Naturalnie i tutaj pojawiły się problemy z tarczycą czy też testosteronem które odgrywają rolę w motoryce/poruszaniu się, w rozwoju czaszki i wzroku. Wyniki potwierdzają toksyczne działanie DBP.
- Zaburzają nie tylko funkcje tarczycy ale także i prawidłowe poziomy hormonu wzrostu
- Zaburzają wzrost dzieci(obniżają insulinowy czynnik wzrostu IGF-1) oraz ich funkcje tarczycy
- Zwiększają stres oksydacyjny(także u kobiet w ciąży).
- U cukrzyków wpływa na adiponektynę, stres oksydacyjny i stany zapalne(podwyższa naturalnie)
- Wpływają na otyłość i rozwinięcie się cukrzycy typu 2 oraz na choroby kardiologiczne w tym i nadciśnienie i przeróżnego typu stany zapalne
- Zmnieniają poziomy witaminy d3 w organizmie(im ich więcej tym mniej d3). BPA zresztą robi to samo
- Ekspozycja na ftalan DBP przez dłuższy czas (pare miesięcy) negatywnie wpływa na parametry spermy,jej ruchliwość(takżę więc i ruchliwość plemników). Może obniżać poziomy testosteronu. Takich badań potwierdzających zaburzenia jakości spermy jest wiele.
- Wiadomo, że najbardziej niszcząca dla ludzkiego organizmu jest wczesna ekspozycja na ftalany – tj. w jego wieku niemowlęcym/dziecięcym kiedy to wszystkie układy (a zwłaszcza układ hormonalny) się rozwijają. Taka ekspozycja może prowadzić do destabilizacji układu hormonalnego i jego przeprogramowania. W konsekwencji insulinooporność, otyłość czy hiperinsulinemia mogą spowodować PCOS u starszych już kobiet. W innych badaniach potwierdza się wyższy poziom niektórych ftalanów w organizmach kobiet.
- Mogą przyczyniać się do wcześniejszej menopauzy.
- Hamują enzymy CYP(Cytochrom P450)
- Kaszel,biegunka,problemy hormonalne czy bóle głowy związane są np. z monoethyl phthalate(MEP). Z kolei MBzP(monobenzyl phthalate) z ciągłym kaszlem a MEHP ze swędzeniem skóry(ethylhexyl phthalate)
- Ftalany z organizmu są naturalnie przez niego wydalane – jednak zajmuje to miesiące (przy założeniu, że unika się wszystkich ekspozycji na nie w tym jedzenia które może je zawierać).
- Ekspozycja na takie ftalany jak DEHP i DMP związana jest z ryzykiem poronienia(związane jest to z ingerencją ftalanów w układ hormonalny) ale i nie tylko.
- Poprzez wpływ epigenetyczny pobudzają adipogenezę w komórkach macierzystych – adipogeneza to powstawanie adipocytów(komórek tłuszczowych). Jest to mechanizm powstawania otyłości u ludzi narażonych na nadmierną ekpozycję ftalanów.
- Ftalan MBP (monobutyl phthalate) obniża aktywność enzymu CYP11a1, dibuty phthalate (DBP) z kolei hamuje ten sam enzym co MBP oraz CYP17A1 oraz hamują enzymy biosyntezy androgenów.
- Nawet niska ekspozycja na ftalany zaburza metabolizm prostaglandyn(czynniki prozapalne lub przeciwzapalne), metabolizm tryptofanu czy cyklu mocznikowego(odtruwa między innymi z amoniaku).
- Zaburzają pracę jajników(i produkowanych przez niech hormonów)
- MEP w małych dawkach działa estrogennie i pobudza receptory PPAR gamma(odpowiedzialne za dojrzewanie adipocytów czyli komórek tłuszczowych w organizmie).
- U dzieci związane są z deficytem koncentracji
- Mogą pogłębić atopowe zapalenie skóry poprzez zwiększenie cytokiny IL-4
- Uderzenia gorąca w przypadku kobiet po menopauzie są między innymi związane z nadmiarem ftalanów
- Ftalanty mogą doprowadzić do przerzutów komórek nowotworowych raka wątroby(i rakowych komórek macierzystych). Kurkumina hamuje całkowicie te precesy poprzez wpływ na ścieżkę sygnałową AhR/ERK/SK1. Ponadto kurkumina hamuje większość negatywnych skutków działania ftalanów tj. podwyższoną cytokinę TNF alfa(czyli stan zapalny), rozregulowana adiponektynę i związany z nimi przyrost wagi.
- Może mieć wpływ na poziomy dopaminy(neuroprzekaźnik odpowiedzialny między innymi za poziomy satysfakcji z życia czy też wpływający na depresję)
- Zaburzają sirtuiny w komórkach wątroby – są to regulatory biogenzy mitochondrialnej – są konkretne doniesienia, że regulują one długość życia. (mowa o ftalanie BBP czyli benzyl butyl phthalate)
- Możliwe, że przyczyniają się do utraty słuchu
- Ekspozycja na ftalany wpływa na powstanie endometriozy z tego względu iż pobudzają one namnażanie komórek endometrium. Konkretnie chodzi o 2 ftalany(MBzP oraz MEP – mono-benzyl i mono-ethyl phthalate)
- Prawodpodobnie zaburzają funkcję komórek leydiga(komórki wytwarzające androgeny u mężczyzn).
- Ftalany plus metale ciężkie to konkretnie toksyczna kombinacja. Ftalany DBP i MBP z arszenikiem powodują deficyty kognitywne oraz zaburzenia białek proapoptycznych(powodujących śmierć komórkową) Bax jak i kaspazy 3 (w hipokampie)
- DEP i DBP powodują hiperaktywność i podejrzane są o zaburzanie neurorozwoju u dzieci.
- Pogarszaja zachowania behawioralne, obniżają IQ, pogarszają problem ze wzrokiem, powodują nadaktywność i gorsze zachowania socjalne/komunikacje.
- Mogą pogarszać funkcjonowanie nerek(jeśli ekspozycja na nie jest dzień w dzień) powodując ich uszkodzenie.
- Zwiększają namnażanie się komórek gruczolakoraka.
- U chłopców ftalany powodują późniejsze dojrzewanie/wyrastanie włosów łonowych, natomiast u dziewczynek przyspieszają wzrost piersi oraz szybciej pojawia się pierwsza miesiączka
- Ftalan MBzP tj.ekspozycja na niego kobiety w ciąży może zaburzyć TSH noworodka.
- Ekspozycja matek w ciąży na ftalany ma wpływ na wagę i wzrost noworodka, ponadto polimorfizmy genu PON2 148 AG/GG sprzyja wysokiej koncentracji ftalanów MBP i MEHP przez to prowadząc do niższego wzrostu i niższej wagi noworodka.
- Niektóre z nich zwiększają stan zapalny poprzez pobudzanie makrofagów/monocytów do produkcji prozapalnej cytokiny – TNF alfa.
- Zaburzenia układu endokrynologicznego to naturalnie też zaburzenia nadnerczy (bardzo szybko są niewydolne w takich infekcjach jak Bartonelloza właśnie przez zaburzenia endokrynologiczne). ftalan DEHP zaburza układ endokrynologiczny(i nie tylko on, BBP,DBP,DINP takżę).
- Mają związek z opóźnieniem rozwoju i wzrostu
- Fatalan DBP(Di-n-butyl phthalate) może zwiększać poziomy hormonu FSH oraz poziomy proapoptycznych białek Bax, Bad i Bid oraz enzymy CYP17A1 i CYP19A1 (odpowiedzialne za steroidogenezę)
- Są powiązane z powodowaniem insulinooporności i ogólnie zaburzeniami komórek beta trzustki
- Kobiety narażone na ftalany mają zwiększone ryzyko przedwczesnego porodu.
- Gen FLG P478S (mutacja TT) zwiększa absorbcję ftalanów przez skórę co powoduje atopowe zapalenie skóry.
- Kobiety narażone na ftalany w ciąży mogą zwiększać ryzyko zapadnięcia na astme u swoich dzieci
- Kobiety z nowotworami piersi mają wyższe poziomy ftalanu MEHP(mono-2-ehtylhexyl phthalate)
- Powodują ADHD u dzieci
- Niższe poziomy testosteronu i zaburzona homeostaza glukozy – takie skutki uboczne ekspozycji na ftalany mogą być obecne u młodych dzieci ale też i u dorosłych
- Mogą powodować bezpłodność
- Długoterminowa ekspozycja negatywnie wpływa na śródbłonek komórek raka prostaty oraz może zwiększać tkanke nowotworową tego typu raka.
- Wpływają na gospodarkę hormonalną małych dzieci rozregulowywując im prawidłowe poziomy takich hormonów jak progesteron czy FSH.
- Mogą uszkadzać DNA
- Ftalan DEHP(di-2-ethylhexyl phthalate) wpływa na zaburzenia hormonu tarczycy fT4 u dziewczynek a ftelan DBP(dibutyl phthalate) i DEHP na fT3 u chłopców.
- Ftalany pobudzają komórki raka wątroby do szybszego wzrostu poprzez receptor AhR(Aryl hydrocarbon receptor) – mowa o ftalanie benzyl buty phthalate(BBP). Ftalan ten pobudza także ścieżkę AhR/ERK/VEGF co sprzyja przeżutowaniu i jak już wcześniej wspomniałem szybszemu wzrostowi tkanki guza.
- Zwiększają ryzyko osteoporozy u starszych kobiet
- Polimorfizmy genu HSP-70 (rs2227956) wraz z ekspozycja na ftalan DEHP powodują insulinooporność.
- Płody które mają mutację genu ABCB1 CC lub CT, narażone na ekspozycję ftalanów przez matkę w ciąży mają większe ryzyko wad wrodzonych serca
- Mogą hamować walkę organizmu z infekcjami gdyż promują odpowiedż limfocytów th2(co pogarsza też alergie) – działają na komórki dendryczne poprzez zahamowanie inferferonów alfa i beta.
- Ekspozycja na ftalany jest nawet skorelowana z nadciśnieniem u dzieci(a nie tylko dorosłych)
- Kilka ftalanów jest odpowiedzialnych za zaburzenia słuchu(w tym też szumy,piski,dzwonienie).
- Pobudzenie przez ftalany receptora AhR przez ftalany może aktywować procesy nowotworowe.
- W komórkach śródbłonka rogówki oka powodują wytwarzanie się cytokin zapalnych IL-1beta oraz IL-8.
- Zmiana(na gorsze) parametrów spermy polega na wpływie ftalanów na komórki macierzyste spermy co skutkuje zahamowaniem ich proliferacji. (chodzi o ftalan MEHP – mono-2-ethylhexyl)
- Są antagonistami receptorów kanabinoidowych CB1(aktywność receptorów CB1:CB2 są np. u autystów zaburzone).
- Zwiększają proliferację(namnażanie się) komórek raka piersi estrogeno negatywnego.
- Zwiększają poziomy prolaktyny
- DBP i DiBP to 2 ftalany któe uszkadzają komórki śródbłonka i limfocyty.
- Ftalany zaburzają metabolizm kwasów tłuszczowych (wpływają na reduktazę cytochromu C).
- Monoftalany powodują zwiększenie poziomów cytokin zapalnych IL-6 i IL-8 w komórkach śródbłonka raka płuc
- Zwiększają poziomy wolnych rodników w wątrobie(może to spowodować jej stany zapalne)
- Ftalany hamują działanie tamoksifenu – chemioterapeutyka – chyba najpopularniejszego syntetyku stosowanego w terapiach antynowotworowych(w raku piersi)
- U dzieci z astmą, z autyzmem oraz z alergiami potwierdza się, że winne prawdopodobnie są podłogi PVC(polichlorek winylu).
- Wykazują negatywny wpływ(hamują) na receptory nikotynowe(a te mają wpływ na hamowanie stanów zapalny, pamięć, funkcje kognitywne, zmniejszają ból i wiele innych)
- Hamują dysmutazę nadtlenkową SOD (ftalany DBP i MBP)
- Powodują śmierć osteoblastów(komórki kościotwórcze) – oczywiście może to doprowadzić do osteoporozy.
- Pomimo, że u kobiet karmiących piersią wykrywane są one w moczu, nie ma ich za wiele w mleku,krwii czy ślinie.
- Hamują SULT 1E1 i 2A1 – SULT to grupa genów odpowiedzialnych za sulfonację czyli przyłączanie grupy siarczanowej do endo i xenobiotyków także unieszkodliwiane są dzięki temu różne toksyny.
- U szczurów, ekspozycja na ftalany w czasie ciąży zaburza kompozycje kwasów tłuszczowych co negatywnie wpływa na neurorozwój noworodka
- Wpływają na neurony dopaminergiczne co możę skutkówać nie tylko ADHD ale i schizofrenią.
- Obniżają poziomy receptora estrogenowego beta ERbeta co prowadzi do redukcji aktywności CREB i BDNF(mózgowy czynnik wzrostu nerwów) – obydwa białka mają działanie neuroprotekcyjne.
- Zaburzają neurogenezę i neuroplastyczność
- Ftalany przechodzące przez łożysko do organizmu dziecka są wolniej metabolizowane i osiągają stężenia dwukrotnie wyższe niż w organizmie matki.
Jak chronić się przed nadmierną ekspozycją na ftalany
- Częste mycie rąk, nie używanie plastikowych kubków czy też ograniczenie picia napoi z plastikowych butelek jest najefektywniejszą metodą na obniżenie ftalanów w organizmie(tak samo jak unikanie plastikowych opakowań produktów czy przetworzonego jedzenia).
- Sugeruje się, że ftalany(PCB) zaburzają transport hormonów tarczycy a niedobór jodu predysponuje tarczyce do słabszej obrony przed czynnikami środowiskowymi w tym i ftalanów. Także suplementacja jodem jak najbardziej wskazana.
- Możliwe, że zeolit poradzi sobie z absorbcją ftalanów
- W sezonie letnim czyli w okresie wyższych temperatur wydalanie ftalanów z moczem jest wyższe – wskazywać to może na ich wyższą ekspozycje i wchłanianie przez organizm ludzki . Inne badania pokazują, że wzrost ftalanów zależy od temperatury – im ona większa tym może być ich nawet 10krotnie więcej(przy temp.35stopni w porównaniu do 23stopni). Także unikałbym zdecydowanie ogrzewania podłogowego w przypadku paneli które mogą zawierać ftalany(także wybór jest prosty – albo podłoga bez ftalanów i ogrzewanie podłogowe albo odwrotnie)
- Selen chroni przed wpływem ftalanu DEHP na układ hormonalny oraz spermatogenezę jak i także przywraca prawidłowy status antyoksydacyjny i chroni przed genotoksycznością także jego suplementacja jest niezbędna.
- Ashwagandha czyli Witania ospała chroni przed metabolitem ftalanów estrowych – MAA(methoxyacetic acid).
- Powodują wzmożone wydalanie cynku z moczem także należy ten minerał koniecznie dodatkowo uzupełniać
Co wręcz przeraża – w oczyszczalniach ścieków ftalany nie są w pełni 'wyłapywane’ przez filtry także przedostają się dalej do ekosystemu.
Post wydał Ci się wartościowy?a może po prostu mnie lubisz ;)?podziel się nim na Facebooku i go udostępnij!
Polub tego bloga na FB, gdzie znajdziesz też dodatkowe newsy, których tutaj nie publikuje https://www.facebook.com/zdrowiebeztajemnic
Obserwuj mnie na instagramie www.instagram.com/premyslaw84
Głosuj i wybieraj kolejne tematy – prawa strona bloga – zakładka „Ankieta”